Ik begreep eerst niet waarom ze mij belden. Ze hadden alles. Verhaallijnen, een huisstijl, een inspiratiegids, 3D visuals, een beeldbank. Toen keek ik beter. Ik zag overal afstand. Wetenschappelijke afstand. Objectiviteit. Heel goed, beste wetenschappers. Maar als je publiek wilt boeien dan wil je verhalen. Intimiteit.
Hoe krijg je intimiteit?
1 Niet overweldigen
In elk geval door de lezer niet te overweldigen, da’s één. Verhalen voor bezoekers zijn korter en veel visueler. Eigenlijk niks nieuws. Ik zei: ik maak wel tekeningen. Ook al omdat je op foto’s zooo weinig ziet van de Zeeuwse en Vlaamse geologie. Het is nogal subtiel daar, geen vulkanen of gletsjers of kliffen, maar slib en veen en hoogteverschillen van een halve meter. Illustraties lossen dat op.
2 Heel dicht bij het onderwerp komen, direct
De wetenschappelijke afstand zou je willen vervangen door informatie uit de eerste hand. Nabijheid, door de ogen van iemand die altijd in het landschap is. Niet moeilijk: ik opperde om beheerders en gebruikers van het landschap op te zoeken en te interviewen. Ter plekke, niet via Zoom natuurlijk. Geweldig leuk om te doen, je oogst direct rake observaties.
3 Langdurig bij het onderwerp zijn.
Om te weten welke foto de beste is, en wat je wilt weergeven op een tekening, en wat de ziel van het landschap dan is, moet je er gewoon heen. Ik stelde voor om alle plekken in het Geopark te voet te bezoeken. Echt te voet, niet door er eerst naast te parkeren. Ik neem m’n tentje wel mee.
De opdrachtgever was overtuigd.
En ik had er zin in. Alleen iemand die heel dicht bij het onderwerp is, kan iets goeds maken. Al kan ik me voorstellen dat 593 kilometer lopen niet de enige manier is. Wel de mijne.
Nu moet de lezer nog besluiten het Geopark te bezoeken.
Ik hoop dat de verhalen daarbij helpen.
Want als je eenmaal in het landschap staat, ben je óm.
Mijn instagram reels over dit project zijn ook leuk om te bekijken.
De brochure ‘Hier stroomt schoonheid’, Engelse vertaling en achterzijde
In de binnenzijde van het omslag is een kaart opgenomen met alle geologische sites
De tekeningen bevatten erg on-geologische details, zoals deze bozige man met pet, die geen zin heeft in strand.
Een dele van de oplage is gebonden met een cahiersteek.
Echt werken, dit project. De 6 wandelingen die ik maakte in het najaar van 2022. 600km langs het leeuwendeel van de 40 geologische bijzonderheden.
Het boekje bevat 12 verhalen en 12 tekeningen. Onder elke tekening staat een ’toeristisch tekstje’.
Ik experimenteerde wat met verschillende tijdperken in 1 tekening. Dat is nog maar bij 1 tekening zichtbaar. De kleiwinning bij Boom die het landschap verklaard.
De rode kolen van de gebroeders Noë bij Sint-Margriete in het Meetjesland staan er ook in, samen met de Escholtzia die ze telen voor tincturen.
Elk verhaal heeft een ‘navigatiedingetje’ waar verwezen wordt naar de Geopark-locaties, genummerd op de overzichtskaart.
In dezelfde stijl als de landschapstekeningen zijn er blokdiagrammen over de geologie en geomorfologie. Simpeler dan dit kan bijna niet.
Opwas, aanwas en indijking uitgelegd met een soort kaartjes.
De blokdiagrammen gaan vergezeld vaneen heel korte tekst, waarin verwezen wordt naar de locaties.
De meeste foto’s zijn door mij gemaakt, onderweg in het landschap. Van echt dichtbij. De meeste ‘officiële’ landschapsfoto’s over de geologie van het gebied zijn heel mooi, maar vaak geven ze ‘overzicht’, of proberen ze het geheel te laten zien, en dat werkt niet zo goed, denk ik.
Er is ook een Engelse vertaling.
Met Soan Lang Ie (IVN gastvrouw v/h landschap) langs Het Zwin bij Cadzand. Een interview over duindoorns, zeevenkel en haastige fietsers.
6 wandelingen van in totaal 600 kilometer leverden 12 verhalen en 12 tekeningen. Die tekeningen gaan van schets (locatie kiezen en kiezen wat je daar ziet) naar materiaal verzamelen, naar eindresultaat. Het uitzicht vanaf de Rijzende Weg op het Markiezaatsmeer kun je niet zo zien als op de tekening. Maar dat is nou net de kracht van tekeningen. Visuele verhalen voor bezoekers zijn raak, niet wetenschappelijk correct.
Soms is de eerste schets op een andere plek, en met een ander onderwerp. Links de Kalkense Meersen bij Schellebelle, later werd het een veenput in de paleomeander van Berlare, omdat daar het zwaartepunt ligt in het verhaal. Midden: de eerste stijl die ik koos was houtsnede. Ik gutste (digitaal, maar wel met de hand) alle wit uit. Die stijl viel niet goed, zodat hij (rechts) is aangescherpt tot de opvolger van de Japanse houtsnedes, de klare lijn. Sort of.
De allereerste visuele stijl was nog simpeler, echt een houtsnede met weinig drukgangen, felle kleuren en overdrukkende inkten. De foeragerende lepelaars in een getijdengeul in het Verdronken Land van Saeftinghe nemen alle aandacht. Rechts is allemaal wat neutraler, met het schip minder prominent, maar de oeverwallen van de geulen (het geologische aandeel) veel beter in beeld.
Yerseke. Links is er nog een knip tussen onder en boven water, maar die truc is afgeschaft (er is nog maar 1 tekening met een inzetje over). Midden de eerdere houtsnede-stijl, rechts de meer klare lijn en veel frissere kleuren. Mijn hemel wat een werk. Erg onmogelijk gezichtspunt trouwens. Je kunt nergens vanaf de waterlijn IN de oesterputten kijken natuurlijk 😉
Dan is er nog een katern in het boekje met de uitleg van alle geologische verschijnselen die in het gebied een rol spelen. Hier was vooral het schrijven een klus: hoe kon ik de kwartairgeologie en geomorfologie in 16 x 50 woorden uitleggen?
De tekeningen zijn blokdiagrammen, doorsnedes en opzichten, in ongeveer de stijl van de grote tekeningen. Voor de harmonie en de uitstraling van begrijpelijkheid (in het boekje zijn alle onderdelen natuurlijk gelabeld).
Echt, alles van heel dichtbij bekijken, en ruiken, en voelen, is essentieel. (Slik bij Sint-Annaland, Tholen)
Kamperen bij De Wachtsluis bij Cadzand, bij wakkere en ondernemende boeren. Spreek je die ook nog eens. Ik heb al het bezoek aan de locaties in het Geopark te voet gedaan. Dan kijk je beter. Tentje mee, heerlijk toch?
Heel verleidelijk: laten zien hoe het er 4000 en 1500 jaar geleden uitzag. Maar alleen in het NL deel zijn er boringen gedaan, en dan nog, hoe zet je grondsoorten om naar iets van een landschapsbeeld? Een belangrijke boodschap voor de wetenschappers: dit kun je geen kaarten noemen, het zijn impressies. (Ze zouden 45×45 mm zijn in het boekje)
Een spin-off: drie kaarten voor het tijdschrift Zonneland, voor kinderen. 12.000 jaar geleden en 1500 jaar geleden. In zo’n tijdschrift hebben de kaarten meteen de status van illustratie. Dan mag mijn fictieve Vlaamse land wel weer getekend worden. (Wel op basis van allerlei studies, maar met louter grove of schematische kaartjes)
Natuurlijk moest ik uitkijken voor een al te Hollandse focus. Maar Vlaanderen, en vooral de oevers van de Schelde, zijn zo interessant, ik werd fan. Vlaamse correctors hebben e.e.a nog wat scherp gesteld. Zoetwatergetij enzo. Die visuele verhalen voor bezoekers moeten natuurlijk ook de Vlamingen aanspreken.
