by Klaas | 13 jun, 2023 | Werkwijze
Een schrijver zit achter haar computer. Alle informatie bij de hand, online of in een stapel documenten of boeken. Informatie van academische schrijvers. Ondertussen is er allerlei overleg en inspraak, op zoek naar consensus.
Wat komt hier uit?
Iets afstandelijks. Ik sta met m’n tent aan de rand van een wijngaard of getijdengebied. Veel gedoe, een beetje romantisch. Maar wel met m’n neus erbovenop.
Wat komt hieruit?
Iets dat dichtbij voelt.
Intiem.
Vooronderstellingen weerleggen
In 2016 en 2017 werkte ik aan een boek over wijn (lees hier meer), waarvoor ik heel veel wijngaarden te voet heb bezocht. Vaak rond zonsopkomst of zonsondergang. Om dat te mogen doen, moet je een afspraak maken met de eigenaren van het wijngoed. Daar maak je dan een praatje mee, bijvoorbeeld wanneer ze je met de jeep een stuk de heuvel op rijden. Zo’n praatje geeft je allerlei inzichten en weerlegt je vooronderstellingen. Je loopt door het landschap, niet met een boekje of een kaart maar met een gids van vlees en bloed, vol met lokale en superspecifieke kennis. Dat zet de algemene kennis die iedereen op z’n schermpje heeft in een ander licht, het wordt aangevuld met verhalen, met intimiteit en karakter.
Peper toevoegen
Zo ontdekte ik dat het interviewen van andere mensen die de hele dag met hún neus erbovenop zitten een geweldige aanvulling is op m’n eigen neus. Het is precies de peper die een tekening of een verhaal nodig heeft. Het is even werk, maar het principe is eenvoudig.
Vandaar dat ik voor het in beeld brengen van Geopark Schelde Delta (hier) weer koos voor een aanpak die intimiteit zou opleveren: te voet de locaties bezoeken én mensen spreken die er dagelijks rondlopen.
Karakter kweken
Je begrijpt, zoiets kost veel tijd. En geld. Dat moet je een beetje slim aanpakken. Maar ontwerpen in een studio met internet bij de hand levert niet genoeg nabijheid op. Een karaktervol eindresultaat moet je kweken.
Wat je moet vertellen over buiten bedenk je niet binnen.
Wijn van dichtbij: oogst in de Languedoc, vroeg in de ochtend.
Met Soan Lan Ie kijken naar kleine en grote dingen in het landschap langs het Zwin, Zeeuws-Vlaanderen.
Interview met Jan Kruijse, zeewieroogster in Yerseke, voor de brochure voor het Geopark Schelde Delta.
Met Nico de Haan, vogelkenner, en Rico van der Sloot, industrieel ontwerper, op verkenning voor panelen over weidevogels, voor Natuurmonumenten.
by Klaas | 13 jun, 2023 | XXL-informatie
Je kunt inkorten en schrappen tot iets heel compact is. Maar je kunt ook een boek maken dat zo charmant is dat de lezer er eens lekker voor gaat zitten. Dat mag best omvangrijk zijn, als de vormgeving maar helpt om het herkenbaar en hanteerbaar te houden.
Een voorbeeld: de vakman-liefhebber
Louis Kat is een bijzondere man. Een enorme specialist. Hij is zijn leven lang met 1 onderwerp bezig: wijn.
Hij reisde eindeloos vaak naar Frankrijk om wijn te zoeken. Dagenlang proeven en noteren om met de juiste wijn thuis te komen.
Wijnkoperij Okhuysen, het bedrijf dat hij heeft grootgemaakt, bestaat 150 jaar. Het verhaal van je bedrijf vertel je in een boek. Dat is de beste vorm. Nog steeds. Dat vult zich niet vanzelf, daar heb je een plan voor nodig.
(Of eigenlijk vult het zich wel vanzelf, met al die spullen uit het archief. Een typisch jubileumboek vertelt ‘alles’ en da’s alleen leuk voor vrienden en familie.)
Er is een besluit nodig. Een antwoord op de vraag ‘wat voor boek zou dit moeten zijn?’
Een besluit tegen de chaos
Aanwijzingen genoeg. Het bedrijf Okhuysen is gebouwd op de reizen van Monsieur Louis. Die verheffen we tot hoofdzaak. Reisverhalen zijn een duidelijk genre, reisgidsen een duidelijk vorm. Wijnstreken zijn een bekende structuur, en elke streek heeft een herkenbare problematiek voor de wijninkoper. Plan klaar. Het plan maakt een eind aan alle twijfel. Alle inhoud waarvan je dacht ‘moet dat er wel in?’ blijkt af te vallen, of er toch naadloos in te passen. Met het besluit is de indruk dat het allemaal heel veel is en alle kanten opgaat, verdwenen. Verruilt voor een prettige orde. En binnen de reisverhalen blijkt genoeg variatie te zijn om de lezer nooit te vervelen. En dan is er mijnheer Kat zelf. Hij zei ‘ik zie mijn lezers het boek ’s avonds even openslaan, in een fijne stoel, met een goed glas wijn’.
“Ik zie het als mijn tekst”
Mijnheer Kat is aan het schrijven geslagen. Vanuit zijn herinnering en vanuit oude notitieboekjes. Blijft een hels karwei. Redactie deden we samen, een intiem proces. Wat er op boeknivo gebeurde (een duidelijk besluit) herhaalt zich op dit lagere niveau: ‘waar gaat elk afzonderlijk verhaal over?’. Een onverwachte ontmoeting, een gelukje, een taai gevecht om de aandacht van die ene wijnboer? Heb je dat besloten, dan kun je schrappen, en aanscherpen. De schrijver was duidelijk over mijn redactiewerk: “Ik lees het ‘als mijn tekst’, maar heb tegelijk grote bewondering hoe jij deze inkort en overbodige informatie elders samenvat. Mijn complimenten!”
Om het boek naar het heden te halen, heb ik 25 wijndomeinen bezocht om er foto’s te maken van het landschap en de kelders. De foto’s en de hedendaagse kaartjes maken duidelijk: je kunt er gewoon heen over de Route du Soleil.
Op 1 punt heb ik me verslikt (dat doe ik voor jou beter!): de tekstcorrectie van de honderden prachtige Franse en Spaanse plaats- persoons- en wijn-namen, daar had ik niet van terug. Gelukkig kon team Okhuysen tijd vrijmaken. Gered!
Het belangrijkste voor experts en boekvormgevers?
Rustig, langdurig dicht bij je onderwerp zijn. Samen.
Zo krijgt het boek een ziel.
Monsieur Louis, een boek van een expert over het vinden van de beste wijn.
Voor de fotografie bezocht ik 25 wijndomeinen. Hier bij Guffens, waar traditie en roestvrijstaal samen gaan.
Een register met 600 namen van wijnmakers, wijnen en akkers.
Schitterende wijngaarden in Bandol.
Na een dubbele pagina met een foto van de streek opent elk hoofdstuk van het boek met een kaart (een expert vraagt een verfijnde vormgeving he?) en een inleiding.
.
.
Kaartinzetjes, wanneer de bezochte wijngaard deel uitmaakte van een groot gebied.
Allerlei opties voor de pagina’s passeerden de revue.
Dit was niet het laatste project waarbij ik vaak rond zonsopkomst al in het landschap was om het te fotograferen.
Aan het werk in Spanje, Rueda.
