De grutto en de informatiepanelen
Nu is gebleken dat de weidevogels met zeker 75% in aantal zijn afgenomen en de boeren nauwelijks een inkomen overhouden aan keihard produceren, komen boeren en vogels in de publieke aandacht. En dat publiek kan wel wat kennis gebruiken, liefst ter plekke. Dat kan, met mooie informatiepanelen over het landschap, de vogels en de boeren.
De Vogelbescherming ā meesters in het combineren van fraaie vogels met sombere verhalen ā vroeg mij informatiepanelen te bedenken voor een weidevogelproject in de Bovenkerkerpolder tussen Amstelveen en Uithoorn. Melkveehouders hebben daar zelf een melkfabriek opgericht, en van de opbrengst betalen ze maatregelen die de weidevogels helpen. En dat is niet bepaald de enige link tussen boer en vogel.
De wetenschap temmen
Kennis over weidevogels komt van alle kanten. Ecologen, biologen, waterschapsmensen en de landbouwuniversiteit smijten met rapporten vol jargon en statistiek. De informatie komt altijd van Ć©Ć©n partij, dus als een bezorgde burger het al kan lezen, dan ziet-ie nooit het geheel.
Dat is dus mijn eerste taak: op het informatiepaneel het geheel laten zien.
Maar is dat vanuit het perspectief van de vogelbescherming, of vanuit dat van de boeren? Weet je wat, ik begin in het midden. Bij alledaagse begrippen: gras, mest, rust en water. Dat stapt ook lekker makkelijk in, voor de lezer. Die kan ook altijd terugvallen op deze eenvoudige aanknopingswoorden. Je kunt dus rustig met voedselketens, trekroutes en maaimethodes aankomen. Nog beter, deze begrippen komen voor in al die verschillende vakgebieden.
De lezer (zowel de boeren- als de vogelliefhebber) haakt aan bij een simpel begrip. Rust, mest, water en gras. Van daaruit gaat het de diepte in.
Traditionele natuurinformatie begint bij een dier, een vogel in dit geval, en zet dat aan de top. De boer bungelt ergens onderaan. Bij dit project vormen eenvoudige begrippen uit het landschap een gelijkwaardige verbinding tussen boer en vogel.
Eigenlijk vragen we de bezoeker om het schuifje ergens te zetten. Da’s eigenlijk gewoon politiek. De vogelbescherming wil de schuif helemaal naar rechts, en dat lukt alleen als de boeren er brood in zien.
Kunst gebruiken
Je zou wel gek zijn om de schoonheid van de vogels niet te gebruiken. Zij lenen hun charisma en je kunt ze van veraf al zien. Een aantrekkelijk paneel belooft dat je iets te weten gaat komen. De hoofdrolspelers (de vogels en de boeren) brengen spanning mee: wie krijgt het zoals-ie het hebben wil? Hoe zou jij het willen? āØRuimtelijke informatie (over maaien, waterpeil of hoe de kuikens lopen bij gevaar) gaat via tekeningen. Er is allerlei lekker strooigoed: bloemen, insecten, de labeltjes aan de illustraties en diagrammen, de mooie soortnamen. Al die tekeningen geven de tekst de kans om lekker kort te blijven.
De consequenties tonen
De informatie en tekeningen zijn herkenbaar āgroenā, maar het is geen marketing van het eigen gelijk met grote logoās erop. De Vogelbescherming zegt: onze organisatie ziet de andere partij ook. Lezers die geen natuurbeschermer zijn worden niet afgeschrikt. Maar de eerste zin van het paneel over gras zegt wel: āDe melk is te goedkoopā. Wat mij betreft is dit een feit (ik heb dit zinnetje erop gezet en blij dat het niet geschrapt is). De waarneming āwat de boer wil staat op gespannen voet met wat de vogel nodig heeftā wordt hier aangescherpt: āwat de boer wil, dat is wat de consument van hem vraagtā.
Vindt de burger dat de vogels beschermd moeten worden, dan moet-ie voorkomen dat de consument in hem de goedkoopste melk koopt.
Het is fijn om mooie informatiepanelen over landschap en natuur te ontwerpen voor opdrachtgevers die zaken aankaarten die normaliter afgedaan worden met ādat is hoe de wereld nu eenmaal werktā. Als je droogjes laat zien hoe het zit, hoe een probleem in de wereld komt, dan kan iedereen zien waar ze kunnen helpen.
Koop om te beginnen de melk van de Boeren van Amstel.
Alleen al omdat-ie zo lekker is š
De panelen zijn een soort hybride: tekst, infographics en illustraties samengesmolten.
[caption id="attachment_7539" align="alignleft" width="2560"]
Om geen nieuwe objecten in het veld te zetten, zijn de borden op een eikenhouten plank bevestigd, die met beugels op de bovenrand van veldhekken staan.
Mooie informatiepanelen over landschap en natuur op veldhekken langs de fietsroute. Er is ook een viewfinder, een uitzichtpunt met informatie in drie delen over vogeltrek naar zuid, oost en noord.
In een hoek van elk bord een kaartje en een melkpak met de reden van deze borden: weidevogelmelk om de maatregelen mee te betalen. Echt lekkere melk, natuurlijk.
Bevestiging van de borden op de viewfinder. Lokale bedrijven hebben de planken gezaagd, de borden bevestigd en het uitzichtpunt gebouwd. De panelen zelf zijn gemaakt van dibond met een car-wrap-sticker, geprint op een 6 kleuren pers. Prachtige zachte verlooptinten!
Viewfinder in weidevogellandschap De Slaag, voor Natuurmonumenten.
Eerdere serie borden op metalen veldhekken in het Eemland, voor Natuurmonumenten.
Geen nieuwe objecten in het landschap. Dat scheelt al een stuk in het ‘informatiebordengevoel’.
Alle panelen bevatten uitleg, via supergrote tekst en een diagram. Hier zie je hoe weidevogelbeheer eigenlijk teruggrijpt op de omstandigheden van vroeger, voor de grootschalige veeteelt.
De afgebeelde vogels zijn geen vogels, het zijn echt illustraties, met strakke lijn en gevuld met patronen ontleend aan de Japanse houtsnijtechniek.
Op de viewfinder vind je aan de bovenrand alle gebieden waar vogels heentrekken vanuit de Bovenkerkerpolder. Hier een scholekster, die liever niet te ver weg gaat.
De zwanen vliegen naar de Pjasina-delta op het Taymir schiereiland in Siberiƫ. In vier etappes!
Wulpen vliegen niet naar noord of zuid, maar naar het westen, naar de Britse wetlands.
